Wystawa została zorganizowana w Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi w 220. rocznicę urodzin Hansa Christiana Andersena, w ramach projektu ANDERSENADA finansowanego przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Hansa Christiana Andersena uważa się za twórcę prawdziwie literackiej, artystycznej baśni. Utwory baśniopisarza są tekstami wielowarstwowymi, które są szkołą filozofii dla czytelników od lat 5 do 105. Stawiają pytania o sens ludzkiego życia, o zasady moralne, o świat wartości, o marzenia i aspiracje. Uwrażliwiają czytelników na krzywdę bohaterów, a przez to pośrednio na trudne losy ludzi. Piętnują zadufanie, egoizm, obojętność, pychę i krótkowzroczność. Jego utwory w sposób niezwykły przekazują wiedzę o świecie, ludzkich pragnieniach i słabościach. Rozterki wewnętrzne, wrażliwość i trudne przeżycia to doświadczenia samego baśniopisarza, którego jak przystało na wybitnego twórcę epoki romantyzmu, cechował nieustanny niepokój ducha, poczucie osamotnienia, nadmierna wrażliwość i egocentryzm. Jak pisał w swojej autobiografii i listach do przyjaciół, często ogarniał go lęk przed szaleństwem, a wszak w romantyzmie było ono atrybutem wybitnych twórców na równi z depresją i melancholią.

Wydaje się, że baśnie Andersena potrzebują wypuszczenia ich z dziecinnego pokoju, i ponownego odczytania w wieku dorosłym. Sam baśniopisarz wielokrotnie podkreślał, że pierwszymi adresatami jego baśni byli dorośli, gdyż to oni czytali jego twórczość swoim dzieciom. To dla dorosłych Andersen zamknął w swych opowieściach humor, ironię, krytykę konwenansów, rozważania o pragnieniu i pożądaniu. Wszystkie trudne tematy i ciemne strony człowieczeństwa były adresowane do dorosłych czytelników. Czytelników dojrzałych, ale nie zawsze wykształconych i wyrobionych literacko. Zgodnie z duchem romantyzmu zagadnienia te zostały okryte szatą baśniową, fantastyką sięgającą do folkloru i podań ludowych. Opowiedziane zostały cudną narracją dnia codziennego, tak że zarówno osoba czytająca baśń na głos jak i jej słuchacze ulegali - i do dziś ulegają - niezwykłemu tokowi snutej opowieści. Wszystko zostało kunsztownie ukute ze słów, tak że do dziś mamy wrażenie, że to sam Andersen czyta nam swoje baśnie.

Organizatorki wystawy, w oparciu o literaturę przedmiotu, pozwoliły sobie na przedstawienie interpretacji baśni Andersena jako opowieści drogi, opowieści inicjacyjnych mówiących o zmianie i dojrzewaniu. W baśniach zawarta jest ważna sugestia, że marzenia i sukcesy osiągamy wówczas, gdy jesteśmy odważni, wytrwali, gdy podejmujemy kolejne próby realizacji naszych zamierzeń i nie godzimy się na bierność, czy cierpienie. A w drodze do osiągnięcia celów i sprostania życiowym wyzwaniom szukamy sprzymierzeńców i przyjaciół.

Na ekspozycji prezentowane są publikacje duńskiego baśniopisarza od końca XIX wieku po czasy współczesne, które przechowywane są w zbiorach Biblioteki. I chociaż wprowadzono je do dziecinnego pokoju i nadano im często mocny rys dydaktyczny zacierając czasem ich artyzm, to nie brakuje w nich ironii, dwuznaczności i humoru, które może wychwycić dorosły czytelnik.

Zachęcamy Państwa do lektury znanych i mniej znanych baśni H. Ch. Andersena.

Wystawa była prezentowana od 4 do 28 sierpnia 2025 r. w holu głównym (parter) Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi przy ul. Gdańskiej 100/102.

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego

Patronat Medialny: Radio Łódź, TVP3 Łódź, Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich

Wystawę przygotował Dział Młodego Czytelnika