„Każdy Polak prawdziwie oświecony i szczerze ojczyznę miłujący znać powinien i cenić zasługi tych wielkich mężów, którzy za wolność narodu walczyli i krew przelewali lub dla przyszłości jego pracowali mądrze i ofiarnie. Życie tych sławnych ludzi, już zmarłych lub żyjących, i ich działalność obywatelska jest dla nas wzorem i nauką, jak trzeba sprawie narodowej służyć szczerze, wiernie i wytrwale. Dzieła ich
i zasługi są w czasach niewoli i niedoli jako pochodnie, oświecające narodowi drogę do przyszłości lepszej, do tej Polski, która będzie, – wolnej, szczęśliwej, potężnej. Takim zasłużonym ojczyźnie mężem jest czcigodny pułkownik Zygmunt Miłkowski, znany więcej w całej Polsce pod przybranem mianem Teodora Tomasza Jeża, niż pod własnem nazwiskiem. Dzielny żołnierz i szczery, prawy Polak, gorliwy w pracy narodowej obywatel, a zarazem znakomity pisarz, pułkownik Miłkowski więcej niż inni, sławni dziś wśród swoich i obcych rodacy – powinien być znanym i drogim ludowi polskiemu. Bo nikt nie ukochał szczerzej i goręcej ojczyzny i ludu, nikt wytrawlej od niego sprawie narodowej nie służył, nikt sumienniej
i z większym poświęceniem obowiązków Polaka nie spełniał. Sędziwy dziś starzec świeci młodym przykładem pracy, zapału, poświęcenia i wiary niezachwianej, że Polska nie zginęła i nie zginie, że odbierzemy mocą własną to wszystko, co nam obca moc wydarła, i że ta chwila już niedaleka … ” – J. L. Popławski, 1902 r.

Miłkowski zmarł w wieku 91 lat w Lozannie. Nie doczekał wolnej i niepodległej, odrodzonej II Rzeczypospolitej Polskiej, o którą walczył i zabiegał całe swoje życie (23.03.1824 – 11.01.1915). Piszący pod pseudonimem T. T. Jeża, żołnierz, powstaniec, emisariusz, wytrwały działacz polityczny, twórca Skarbu Narodowego i Ligi Polskiej odwołującej się do programu i działalności Towarzystwa Demokratycznego, literat „z zastępstwa”, jak sam
o sobie mówił, był jedną z najważniejszych postaci życia polskiego w XIX-tym stuleciu
w Polsce pod zaborami i na emigracji. Należał do pisarzy gorliwie służących Ojczyźnie zarówno orężem na polu walki, jak i piórem.

W dwusetną rocznicę urodzin Zygmunta Miłkowskiego – Jeża, żołnierza i pisarza, działacza niepodległościowego, twórcy idei obrony czynnej i skarbu narodowego – Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2024 Rokiem Zygmunta Miłkowskiego.

Wystawa online z okazji 200. rocznicy Jego urodzin, przypadająca na 23.03.2024 r. – prezentuje sylwetkę, działalność oraz dorobek literacki zapomnianego Bohatera na bazie bogatej kolekcji książek i czasopism znajdujących się w zbiorach WBP w Łodzi.

Wystawę przygotowała Bogusława Karbowska, Dział Informacji Naukowej