Rok 2024 Sejm ustanowił Rokiem Melchiora Wańkowicza, który zmarł 10.09.1974 r. W uchwale przypomniano,
że "Melchior Wańkowicz reportażysta i pisarz był jednym
z najwybitniejszych polskich dziennikarzy w historii. Nazywany ojcem reportażu, wypełniał znakomicie to, co składa się na misję dziennikarską: opisując rzetelnie rzeczywistość służyć wspólnocie".

Pierwszymi opublikowanymi jeszcze w czasie zaborów tekstami pisarza były artykuły prasowe.

W okresie 20-lecia międzywojennego Wańkowicz wydał zbiory reportaży i wspomnień: „W kościołach Meksyku”, „Szczenięce lata”, „Opierzona rewolucja”.

Podczas II Wojny Światowej pełnił funkcję korespondenta wojennego przy II Korpusie Polskim gen. Władysława Andersa. Wojenne przeżycia i fakty związane z działaniami zbrojnym spisał i krótko po wojnie opublikował w książce pod tytułem „Bitwa o Monte Cassino”. Książka ta stanowiła hołd i swoisty pomnik ku czci żołnierzy Władysława Andersa biorących udział w jednej z najkrwawszych bitew II Wojny Światowej. Wydarzeniom wojennym poświęcił też inne dzieła m.in. „Wrzesień żagwiący”, „Hubalczycy”.

Melchior Wańkowicz do roku 1958 przebywał na emigracji w USA. Tu powstaje jeden
z najważniejszych jego utworów „Ziele na kraterze”. Książka ma charakter wspomnieniowy i poświęcona jest córkom i żonie pisarza. Na specjalną uwagę zasługuje forma dzieła. Przepełniona miłością do dzieci gawęda opisująca spokojne, dostatnie życie w okresie międzywojennym, kontrastuje z opisami okropności wojny. Silnie nacechowana emocjonalnie opowieść jest jednym z dzieł literatury polskiej, które wiernie oddają atmosferę czasów okupacji i powstania warszawskiego.

W czasie pobytu w Stanach Zjednoczonych Melchior Wańkowicz wraz z żoną Zofią odbyli wiele podróży, przemierzając właściwie cały kontynent. Reminiscencje tych wypraw opublikowane zostały w trzech cyklach reportaży: „Atlantyk-Pacyfik”, „Królik i oceany”
i „W pępku Ameryki”.

Po powrocie do rządzonej przez komunistów Polski, Wańkowicz wykazał się nieugiętą postawą wobec rządu, przeciwstawiając się kontrolowanej przez ZSRR władzy ludowej.
W roku 1964 podpisał tzw. „List 34”. będący protestem m.in. przeciwko cenzurze i polityce kulturalnej PRL, wynikiem czego był proces sądowy i kilkutygodniowy areszt dla pisarza.

Dorobek Melchiora Wańkowicza to nie tylko spisane pięknym językiem, często noszącym cechy szlacheckiej gawędy, utwory literackie i publicystyczne. Będąc gruntownie wykształconym erudytą, miał on wszelkie dane po temu by zaistnieć w wielu dziedzinach kultury. Był współzałożycielem wydawnictwa „Rój”. Działało ono niezwykle prężnie na rynku wydawniczym w latach 1924-1940. Publikując około 30. książek miesięcznie stało się wiodącą w kraju oficyną wydawniczą.

Na uwagę zasługuje również kariera Wańkowicza na polu reklamy. Był on autorem jednego z najbardziej znanych sloganów w historii polskiej reklamy – „Cukier krzepi”. Przez lata kierował Biurem Propagandy Konsumpcji Cukru. Stworzył także slogan reklamowy „Lotem bliżej”, który przez wiele lat był wizytówką Polskich Linii Lotniczych.

W związku z 50. rocznicą śmierci Melchiora Wańkowicza Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi zorganizowała wystawę stacjonarną poświęconą dorobkowi tego wybitnego pisarza, społecznika i polskiego patrioty.

Na ekspozycję składał się zróżnicowany tematycznie wybór dokumentów ze zbiorów WBP: utwory pióra Wańkowicza, opracowania biograficzne i krytyczne, recenzje twórczości pisarza, materiały prasowe, dokumenty ikonograficzne.

Wystawę można było zwiedzać w holu głównym Biblioteki w dniach 08.01- 31.01.2024 r.

Aneta Powalska-Pietrzak
Dział Informacji Naukowej