Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Marszałka Józefa Piłsudskiego ma zaszczyt zaprosić Państwa do obejrzenia wystawy „Rady, porady nie od parady…. Dawne poradniki polskie od 1800 do 1939 roku.” Ekspozycja obejmuje wybrane publikacje z XIX i XX wieku dotyczące obyczajów towarzyskich oraz życia rodzinnego – wychowania dzieci, powinności kobiet czy prowadzenia gospodarstwa domowego.

Piśmiennictwo poradnikowe to odmiana literatury parenetycznej, najczęściej skierowanej do konkretnego odbiorcy. Rady i wskazówki w nich zawarte w oparte były na wiedzy i doświadczeniu autorów. Na łamach literatury poradnikowej poruszano zagadnienia dotyczące niemal wszystkich sfer życia.

Szczególne miejsce w literaturze o charakterze poradnikowym zajmowały publikacje dotyczące miejsca i obowiązków kobiety w społeczeństwie, towarzystwie, rodzinie, małżeństwie, które mówiły o wzorowych sposobach wychowania dzieci, prowadzenia domu, zarządzania gospodarstwem i służbą. Z XIX – wiecznych poradników dla kobiet wyłania się idealny wizerunek ówczesnej kobiety, zapewne nie do końca odpowiadający rzeczywistości, ale wytyczający cel, do którego miały dążyć niewiasty. Na podstawie poradników można określić, jaka według ówczesnych wyobrażeń i wymogów powinna być kobieta na każdym etapie życia i jak powinna się wywiązywać z narzuconych jej społecznie ról i obowiązków.

Poradniki adresowane do pań dotyczące prowadzenia domu pełne są szczegółowych przepisów, często wzbudzających zdumienie. Pozycje te przeznaczone były dla osób zamożniejszych, które stać było na służbę, co z kolei łączyło się z większym domem, większą ilością mebli do polerowania, dywanów do czyszczenia, posadzek do froterowania, bielizny do prania.

Osobną grupę stanowią poradniki dotyczących rozrywek i spędzania czasu wolnego, które przedstawiały takie ówczesne rozrywki jak: kulig, łowy, maszkary, muzykę, tańce, reduty, zapusty, ognie sztuczne, rusałki, sobótki, „extrementa”, „grele”, „krele” – rodzaj gry chłopskiej itd. Publikacje owe zawierały dziesiątki przepisów, regulujących najdrobniejsze sfery życia – sposób kłaniania się, mówienia, chodzenia, robienia zakupów, patrzenia, odkładania cylindra… A były i takie poradniki, które szły jeszcze dalej i prezentowały gotowe dialogi – podpowiadały, o czym rozmawiać ze sobą podczas tańca, spaceru, spotkania w salonie.

Autorzy poradników obdarzali czytelnika wskazówkami i wiedzą jak sprostać ówczesnym normom obyczajowym. W odróżnieniu od współczesnych poradników niemal do początku XX wieku nie istniały publikacje, które interesowały się rozwojem osobistym jednostek i dążeniem do szczęścia. Dawne poradniki wskazywały, w jaki sposób najlepiej wywiązać się ze swych powinności i obowiązków względem rodziny i społeczeństwa. W treści poradników utrwalone zostały wzory osobowe idealnej służącej, dobrej gospodyni, wzorowej żony i matki oraz dżentelmena i dobrego ojca.

Zapraszamy do obejrzenia wystawy.

Katarzyna Sztajnert
Ewa Nowak-Wawrzyniak
Dział Informacji Naukowej